گزارش نشست باستان­شناسی دین مهر

باستان‌شناسی آیین مهر، از نگاه باستان‌شناسان!

نشست «باستان­شناسی دین مهر» از سوی دوفصلنامة «باستان­پژوهی» در فرهنگسرای ارسباران برگذار شد. در این نشست که همزمان با آن شماره جدید مجلة «باستان­پژوهی» نیز رونمایی شد، باستان­شناسان درباره آخرین یافته­های باستان­شناختی مربوط به این موضوع که در محدوده مرزهای ایران کنونی به دست آمده، سخن گفتند. این نشست با سخنرانی محمود موسوی (باستان­شناس پیشکسوت و مدیر مرکز باستان­شناسی ایران در سال‌های دهة 1360)، گشایش یافت. محمود موسوی دربارة «تاریخچة نشریات باستان­شناسی» سخن گفت. او در سخنرانی­اش گزارشی از انتشار مجله‌های باستان‌شناسی در ایران‌، از آغاز تا‌کنون‌، بازگو کرد. موسوی گفت: «در آغاز قرن گذشتة میلادی گزارش‌های کاوش‌های شوش توسط ژاک دمورگان به زبان فرانسه چاپ شد که در سال‌های بعد با آمدن دمکنم تغییر نام داد اما همچنان ادامه یافت و مبدل به یک سلسله انتشارات دامنه­دار شد. با این حال، اگر از «آثار ایران» که توسط آندره گدار و به زبان فرانسه منتشر شد و بخش‌هایی از آن در همان زمان توسط محمدتقی مصطفوی و بهمن کریمی به فارسی ترجمه شد، بگذریم، تا سال 1329 خورشیدی هیچ نشریه فارسی‌زبانی درباره باستان‌شناسی ایران نداشته‌ایم.

از این پس، زنان هم می توانند موبد شوند

برای نخستین‌بار، زنان به مقام موبدی دست خواهند یافت

 ایران‌نامه: برای نخستین‌بار، هشت بانوی زرتشتی به انتخاب انجمن کنکاش موبدان، جهت احراز مقام موبدی برگزیده شدند. به گزارش تارنمای خبری - تحلیلی "برساد"، انجمن موبدان از موبدیار شدن 8 بانوی زرتشتی در آینده‌ای نزدیک خبر داد. بر اساس این گزارش، دکتر موبد اردشیر خورشیدیان با اعلام این مطلب، گفت: «از سال‌ها پیش و از زمان موبدان آذرگشسب و شهزادی مساله موبدی بانوان همواره مطرح بوده است، ولی شاید هیچ‌گاه این شرایط پیش نیامد». وی به برابری زنان و مردان در باور زرتشتیان اشاره کرد و افزود: «در طول تاریخ هم اگرچه اسمی از موبدان زن باقی نمانده، ولی همواره زنان نقش بزرگی را در نگهداری و پاسداری از دین داشته اند». رئیس انجمن موبدان درباره علت انتخاب این هشت بانو به موبدی گفت: «انجمن موبدان در این زمینه بیشتر به دانش دینی، پاسخگویی شایسته و زیباخوانی اوستا توسط بانوان توجه کرده است». 

یاسمن سپید، نماد بهمنگان

یاسمن سپید، نماد جشن بهمنگان

                                                                                                              شاهین سپنتا

واژه «وُهومَنَ» در اوستا، «وَهمَن» در پهلوی و «بَهمَن» در فارسی امروز، به معنی «منش‌ خوب»، در گات‌ها فروزه اهورامزداست و در اوستای نو یکی از امشاسپندان که نماد اندیشه نیک و خرد و دانایی آفریگار است. در فرهنگ ایرانی دومین روز هر ماه و یازدهمین ماه سال را به نام امشاسپند بهمن خوانده‌اند. از این روی، در بهمن روز (دومین روز) از بهمن‌ماه، جشن بهمنگان برگزار می‌شود. در کتاب پهلوی «بندهش» آنجا که «درباره چگونگی گیاهان» سخن به میان می‌آید، از میان گل‌ها «یاسمن سپید»، گل ویژه «بهمن» معرفی شده و آمده است: «... این را نیز گوید که هر گلی از آن امشاسپندی است؛ و باشد که گوید:... یاسمن سپید، بهمن را ...». اما پرسش اینجاست که بر اساس دانش گیاه‌شناسی امروز منظور از گل «یاسمن سپید» نامبرده شده در متون کهن ایرانی کدام گل است؟

گزارش ویژه از همایش تپه اشرف

همایش دست‌آوردهای باستان‌شناسی تپه اشرف برگزار شد

ایران‌نامه- شاهین سپنتا: نتایج دو فصل کاوش و لایه‌نگاری‌های انجام شده در تپه اشرف نشان داد که این تپه تاریخی دربرگیرنده آثاری متعلق به پنج دوره تاریخی اشکانی، ساسانی، دوره انتقالی ساسانی به اسلامی، قرن چهارم و پنج هجری، و قرن 12 هجری است. سرپرست گروه باستان‌شناسی و کاوش تپه اشرف، با بیان این مطلب در نخستین همایش دست‌آورد کاوش‌های باستان‌شناسی تپه اشرف اصفهان که توسط اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان با حضور گروهای مختلف مردم، دوستداران اصفهان و مسئولان استان برگزار شد با بیان تاریخچه مطالعات پیشین در تپه اشرف و ارائه تصاویر، نمودار، و نقشه، نتایج مطالعات انجام شده  طی 2 فصل کاوش در این تپه را اعلام نمود. به گزارش ایران‌نامه، دکتر علیرضا جعفری زند با ارائه تاریخچه‌ای از وضعیت تپه اشرف و نمایش تصاویر هوایی برجای مانده از سال‌ها قبل تاکنون در بیان اهمیت مطالعات انجام شده بر تپه اشرف، آن را "تاریخ گمشده اصفهان" دانست و افزود: «متاسفانه کمتر به این بخش تاریخی شهر توجه شده است و حتی شاردن فرانسوی هم که در سفرنامه خودش توصیفات زیادی از بناهای تاریخی اصفهان ارائه می‌کند در مورد این تپه تنها یک جمله می گوید که "در کنار پل تاریخی اصفهان خرابه هایی عظیم وجود دارد". این تپه در طول تاریخ اصفهان بدون نام بوده تا زمانی که اشرف افغان تصمیم می گیرد بر روی آن کاخی بسازد».

بیانیه انجمن حمایت از حیوانات

بیانیه انجمن حمایت از حیوانات ایران

به مناسبت روز ملی حمایت از حیوانات

هنوز چند روز از مرگ ببر نر سیبریایی باغ وحش تهران نگذشته بود که همزمان با روز ملی حمایت از حیوانات ، مدیران بی‌کفایت باغ وحش تهران از بیم همه‌گیری بیماری مشمشه تصمیم به کشتن شیرهای این باغ وحش گرفتند و 14 شیر این باغ وحش را تیرباران کردند. به همین مناسبت انجمن حمایت از حیوانات ایران با اشاره به وضعیت تاسف بار محیط زیست و پایمال شدن روزانه حقوق حیوانات در کشور، بیانیه ای به شرح زیر صادر نمود: « روز ملی حمایت از حیوانات، روزی است که به بهانه جشن بهمنگان باید از حیوانات گفت، از پرندگان شاد، از ماهی‌های سرزنده رودها و از حیوانات آزاد و مقتدر جنگل‌ها. روزی است که باید لباس سپید پوشید و با گل‌های سپید به استقبال مهربانی رفت تا شادی و سرزندگی مخلوقات خدا را به انسان هدیه نمود. اما چه سود که در این روزهای سخت و سیاه محیط زیست، نه پرنده شادی در این آسمان تیره و دود آلود می‌بینیم، نه ماهی زنده‌ای در آب‌های آلوده و نه جاندار مقتدری در جنگل‌های ویران. چگونه می‌توان روز حمایت از حیوانات را جشن گرفت وقتی جنگل‌های بلوط مریوان و جنگل‌های سرسبز گلستان را می‌سوزانند و میراث طبیعی کشور همچون باغ اکولوژی نوشهر که ذخیره‌ تنوع زیستی کشور بود به سادگی تخریب می‌شود و پارک ملی کویر به بهانه استخراج نفت به چینی‌ها واگذار می‌گردد.

 

سرودها و ترانه های ایران زمین: 23) شهر خالی

بازآ تا بر در حافظ  سراندازیم، گل بیفشانیم و می  در ساغر اندازیم!

زبان فارسی با همه زیبایی‌هایش پیونددهنده همه فارسی‌زبانان در همه جای دنیاست؛ پیونددهنده همه آن‌هایی که اندیشه‌های خود را در پیاله واژگان دل انگیز فارسی می ریزند و  از  ساغرش باده عشق می‌نوشند. «نگاره خالوا»، خواننده جوان و خوش لهجه تاجیک و « امیرجان صبوری»، خواننده خوش‌آوای افغان، در ترانه شورانگیز «شهر خالی ...» از تنهایی و سوز دل همه عاشقان در همه سرزمین‌های فارسی زبان می‌خوانند و از آرزوی روزگار پیوند می‌گویند که کاروان رفته بازآید و دلبران ناز ناز آیند تا مطرب و آهنگ و ساز آید. در این ترانه امیرجان و نگاره جان هریک با نوایی، از سازهای بشکسته و درد مشترک عاشقان می‌خوانند و از جام ها می‌گویند که دیگر جوشی ندارند و از عشق که آغوشی ندارد ولی آرزو می‌کنند که با گل افشانان، نگار دلنواز آید تا بر در حافظ سراندازیم و گل بیفشانیم و می در ساغر اندازیم. این ترانه را با صدای امیرجان در این نشانی و با صدای نگاره جان در این نشانی بشنوید و متن آن را در ادامه بخوانید:

گل‌های جشن دیگان

بادرنگ و  کاردک و شنبلید، گل‌های جشن‌های دیگان 

شاهین سپنتا

واژه «ددوش» در اوستا، «داتار» در پهلوی و دادار» یا «دی» در فارسی امروز، صفت اهورامزدا و به معنی «آفریدگار» است. روزهای 8 و 15 و 23 هر ماه و دهمین ماه سال نامزد به «دی» هستند. چهار جشن اصلی که در دی ماه برگزار می‌شود عبارتند از: جشن خرم روز، جشن دیگان یکم، جشن دیگان دوم و جشن دیگان سوم. جشن خرم روز: نخستین جشن که در روز اورمزد ( دادار/ دی) یا یکمین روز از دی ماه (/خورماه) یعنی نخستین روز پس از جشن یلدا برگزار می‌شود، «دی دادار جشن» یا «جشن خرم روز» یا خور روز (روز خورشید)، و یا نود روز (90 روز تا نوروز) نام دارد. جشن دیگان اول: روز هشتم از دی ماه یا روز «دی به آذر»، اولین جشن دیگان برگزار می‌شود که ابوریحان بیرونی در کتاب «قانون مسعودی» از این جشن با عنوان «عید دی الاول» نام برده است و کوشیار از آن با نام «دی جشن» نام برده است. جشن دیگان دوم: در  روز پانزدهم از دی ماه یا روز «دی به مهر» جشن دیگان دوم  (/دیبگان/بتیکان) برگزار می‌شود که موسوم به «جشن دی دوم» نیز هست. جشن دیگان سوم: در روز بیست و سوم از دی‌ماه یا روز «دی به دین»، سومین جشن دیگان برگزار می‌شود. در کتاب پهلوی «بندهش» آنجا که «درباره چگونگی گیاهان» سخن به میان می‌آید، گل‌های بادرنگ و کاردک و شنبلید به ترتیب ویژه روزهای «دی به آذر» و «دی به مهر» و «دی به دین» معرفی شده‌اند:

ویرانی تدریجی آرامگاه نظام الملک توسی

آرامگاه خواجه نظام الملک توسی روی به ویرانی می‌رود

ایران‌نامه- مهدی فقیهی: آرامگاه خواجه نظام‌الملک توسی وزیر دانشمند ایرانی دوره سلجوقی، در محله دارالبطیخ اصفهان به خاطر بی‌توجهی و عدم مراقبت و نفوذ رطوبت به تدریج در حال تخریب است.  خواجه نظام الملک توسی از دانشمندان سده چهارم و پنجم (ه.ق) در دوره سلجوقیان با عنوان «خواجه بزرگ» و «سید الوزرا»، وزارت آلب ارسلان و پسرش ملک‌شاه سلجوقی را بر عهده داشت. وی که مردی دیندار و نیکوسیرت بود در دوران وزارت خود اقدامات ارزشمندی را در بسیاری از شهرها همچون توس،اصفهان، هرات، نیشابور و بغداد انجام داد که تأسیس مدارس نظامیه به عنوان اولین مدارس متمرکز در دوران اسلامی، از آن جمله است. وی همچنین در تکمیل رصدخانه‌ای بزرگ که احداث آن در زمان کاکویه و به‌واسطه پورسینا دانشمند فرزانه آن دوره آغاز گشته بود، کوشید و برای نخستین بار تقویم زیجی را تنظیم نمود. افزون بر این، خواجه نظام‌الملک در ایجاد و حفظ کتابخانه‌های بزرگ ری و اصفهان و ساخت بناهای متعددی همچون کاروان‌سراها، بازارها و اماکن مذهبی که نمونه عالی آن گنبد نظام الملک در مسجد جامع عتیق اصفهان است، اقدامات مؤثری انجام داد.  

آیینه خانه: (2

امنیت ضامن گردشگری پایدار!

ایران‌نامه- معصومه شهباز: صنعت گردشگری یکی از ارکان اساسی توسعه اقتصادی در جهان امروز به شمار می‌رود؛ این صنعت پایدار در بسیاری از کشورها با رشدی سریع‌تر نسبت به سایر بخش‌های اقتصادی، یک  صنعت پیشرو قلمداد می‌شود، اما اصلی‌ترین زیربنای توسعه گردشگری، امنیت است. ایران به عنوان یکی از پنج کشور اول جهان در توانمندی‌های اکوتوریسمی و یکی از 10 کشور اول دنیا در داشتن پیشینه فرهنگ و تمدن، از پتانسیل بالایی برای جلب گردشگران برخوردار است ولی از لحاظ امنیت گردشگران نتوانسته جایگاه خوبی برای گردشگران خارجی فراهم آورد. از آنجا که ایران از مجموع 924 میلیون گردشکر بین‌المللی درسال 2008 تنها تعداد 2 میلیون نفر گردشگر داشته است و تاکنون هم همین جایگاه را حفظ کرده می‌توان گفت برخی مشکلات، بر این صنعت تاثیر منفی گذاشته و همین امر سبب شده تا درآمد حاصل از گردشگری در ایران تنها 07/0درصد باشد.