۱۶ مهر، جشن مهرگان روز مهر و پیمان

مهرگان روز ملی پیمان

مهندس کورش زعیم

مهرگان جشن بزرگ ملی ایرانیان، روز دادگری و راستی، و روز چیرگی نیکی و درستی ایرانی بر ستمگری و فرمانروایی دروغ و پلشتی و بیگانه‌اندیشی است. مهرگان روز پاسداری پیمان‌ها و روز هشدار به پیمان‌شکنان و قانون شکنان است. ما این روز مهر و وفای به پیمان را به نام "روز ملی پیمان" گرامی می داریم. یک ملت از پیمان مردمان به یکدیگر بوجود می آید، و وفای به این پیمان است که ملت ها را پایدار نگه می دارد، و وفای به پیمان خدمتگذاری مردم است که سردمداران و نمایندگان مردم را بر سر کار نگه می دارد. در این روز فرخنده مهرگان بود که فرشتگان به یاری کاوه آهنگر شتافتند تا مردم ایران زمین را از گزند ضحاک ستمگر و خونخوار که مغز جوانان برومند ایرانی را خوراک مارهای برآمده از شانه هایش می کرد برهانند. ما ایرانیان، در هر کجای جهان که هستیم، باید در این روز خجسته پاکشویی تن و روان کنیم تا خود را از آلودگی به دروغ، خشم، حسد، آز، کینه و انتقام جویی بزداییم و سه شعار ایرانی پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک را سرمشق زندگی خود کنیم.

چهارم شهریور، روز پدر ایرانی

جشن شهریورگان، روز پدر ایرانی فرخنده باد!

در گاه‌شماری ایرانی، ششمین ماه سال و چهارمین روز از هر ماه شهریور نام دارد، از این‌روی در روز شهریور از شهریور ماه یا چهارم ماه شهریور جشن شهریورگان را برپا می‌کنیم. شَهریوَر به معنای «شهریاری آرمانی»، در گات‌ها یکی از فروزه‌های اهورامزداست و او را مینوی جوانمردی نیز خوانده‌اند. جشن شهریورگان پیوندی نیز با استوره‌ نبرد نخستین بشر (کیومرث)، با اهریمن دارد که با یاری امشاسپند شهریور بر اهریمن پیروز و دوران پیروزی و شهریاری بشر بر زمین آغاز می‌شود. در فرهنگ ایرانی از میان گل‌ها، گل «شاه اسپَرغَم» یا «ریحان» یا « ناز بوی»  ویژه شهریور و جشن شهریورگان است. خوش‌بختانه سال گذشته، انجمن موبدان پس از مدتی پژوهش و مشورت با صاحب‌نظران و مطالعه روی فلسفه نام‌گذاری روزها و آیین‌های ویژه جشن‌های ایرانی، سرانجام در یک انتخاب شایسته، روز شهریور از ماه شهریور یا جشن شهریورگان را روز پدر ایرانی انتخاب و اعلام نمود، که بر شور و شوق برگزاری این جشن کهن در میان هموطنان خواهد افزود. درباره شهریورگان و انگیزه‌ برگزاری جشن‌های ایرانی گفتگویی داشتم با رادیو زمانه که با سپاس فراوان از سرکار خانم مریم رئیس دانا که این گفتگو را را ترتیب دادند، توجه شما را به متن آن در این نشانی جلب می‌کنم.

آرش‌کمان‌گیر اثر حمیدرضا یزدان‌خواه

آرش کمان‌گیر به روایت حمیدرضا یزدان‌خواه

دوست فرهیخته مهندس یاغش کاظمی، در پیام مهرآمیز شادباش جشن تیرگان، از دوست هنرمند «حمیدرضا یزدان‌خواه» (با نام هنری کشواد) آفریننده نگاره‌ای زیبا از آرش کمانگیر، یادکرده ‌است و نمونه‌ای از این اثر ماندگار و شناخته شده را فرستاده‌ است. مهندس کاظمی در یادداشتی کوتاه، این اثر و آفریننده آن را چنین معرفی کرده است: "حمید یزدانخواه" در دانشگاه هنر اصفهان، دانشجوی رشته فرش بود، و اینک در دانشگاهی دیگر، به تحصیل رشته مورد علاقه خود "نقاشی" مشغول است. زمانی که طرح اولیه "آرش کمان‌گیر" را به من نشان داد، از ذوق و ابتکاری که به خرج داده بود به وجد آمدم. او آرش کمانگیر را در همان لحظه پرشکوه که عزم بر انجام حماسه بزرگ خویش می نهد به تصویر کشیده است، درحالی‌ که فر ایزدی در کالبد "مرغ وارغن" او را تا بلندای البرز همراهی می‌کند (ایده اضافه‌ کردن این پرنده، از من بود). آرش کمانگیر او، همان مرد یزدان‌شناس جنگلی است که لباس فاخر بر تن ندارد ولی قلبی وسیع و سرشار از عشق به ایران کافی‌ست تا او را از فر کیان برخوردار سازد و ره یابد به درگاه اهورای دانا. من در این صفحه، روند شکل گیری طرح آرش کمانگیر را با تصویر آورده ام. طرح نهایی آرش کمان‌گیر را برای بسیاری از دوستان خود در اینترنت فرستادم؛ و اینک شادمانم که بسیاری از دوستداران ایران، از این طرح برای زیباسازی صفحان وب خود، بهره می‌برند: ("سازمان فرهنگی اشیهن" این تصویر را در صفحه ویژه "جشن تیرگان" خود آورده است.)

سیزده به در

سیزده به در
جشن ِ فرخنده باران خواهی 

و بزرگترین گردهمایی سبز ایرانیان

شاهین سپنتا

در فرهنگ ایران نه تنها هیچ روزی نحس نیست، بلکه همه روزهای سال نیکو و فرخنده هستند و به خاطر همین فرخندگی، آیین‌های شاد و سرور انگیزی نیز در بسیاری این روزها برپا می‌شود. یکی از این روزهای فرخنده نیز روز سیزدهم از فروردین‌ماه است. در فرهنگ ایرانی، سیزدهمین روز از فروردین ماه (همانند سیزدهمین روز از همه ماه‌های سال) به نام ستاره «تیر» یا «تِشتَر» یا همن ستاره « شِعرای یَمانی» که در باورهای کهن ایزد اهورایی باران و ترسالی بود، نامزد شده است. بر این پایه، مردم پس از برگزاری جشن‌های نوروزی، در سیزدهم فروردین‌ماه به پاس همه داده‌های اهورایی به نیایش پروردگار یکتا پرداخته و در حالی که در کوه و در و دشت گرد می‌آمدند، در کنار مناظر زیبای طبیعی به شادی و پایکوبی می‌پرداختند و با یاد ایزد باران یا همان تیر (تشتر) از خداوند خواهشِ باران یا طلب برکت و خرمی می‌نمودند. در «تیر یشت» می توان نمونه‌های آغازین از این نیایش‌ها را بازیافت: 

دعای تحویل سال

به مناسبت ۲۹ اسفندماه

به مناسبت ملی شدن صنعت نفت و جشن جهانی نوروز  

در بیان‌نامه ای که "کانون آینده نگری ایران" به مناسبت جشن جهانی نوروز و 29 اسفندماه سال‌روز ملی شدن صنعت نفت ایران منتشر کرده، آمده است: بار دیگر زمین لباس نو می­پوشد و مردمان، خود را برای هرچه بهتر برگزار کردن جشن طلیعه بهار و حلول سال نوی خورشیدی آماده می­کنند. نوروز ایرانی که به­عنوان یک مناسبت جهانی به ثبت رسیده، بهانه­ای است برای شاد بودن، شاد کردن یکدیگر، بدور ریختن کینه­ها از سینه­ها و جزم کردن عزم برای ساختن فرداهایی بهتر.  شادروان دکتر محمد مصدق در 29 اسفند 1331 بهترین عیدی را به ملت ایران داد. ملی شدن صنعت نفت رویدادی است که همه ساله یک یا دو روز پیش از نوروز، از سوی همه نیروهای آزادی‌خواه و عدالت‌جو گرامی داشته می­شود و با گذشت بیش از نیم قرن هنوز از شیرینی آن کاسته نشده و اگر هم شور و حالی هست، از برکت آن روزهاست. در بخش دیگری از این بیان نامه آمده است:حرکت مصدق کبیر در کشورهای مختلف، از مصر و اندونزی گرفته تا یوگسلاوی، افغانستان، عراق، غنا، تانزانیا و... تسری پیدا کرد و چنان­که خود رهبران جنبش‌های مردمی در کشورهای مذکور اذعان داشته­اند، این جنبش‌ها توفیقات خود را مرهون تاثیر نهضت ملی ایران به رهبری مرحوم مصدق بودند. ملی شدن نفت و نوروز باستانی دو مناسبت بسیار مهم و خجسته در تقویم ملی ایران هستند و کانون آینده نگری ایران نیز به نوبه خود این مناسبت‌ها را به کوشندگان راه میهن‌دوستی انسانی تبریک می­گوید و آرزوی سالی پر از موفقیت و شادکامی، صلح و آزادی و عدالت و رفاه و سعادت برای مردم ایران و جامعه بزرگ بشری دارد.

جشن چارشنبه سوری

چهارشنبه سوری، جشن پیشباز رستاخیز طبیعت

"بن‌مایه‌های جشن چهارشنبه‌سوری به جشن آخرین گاهنبارسال یا «گاهنار پنجه» بازمی‌گردد که در پنج روز پایانی سال برگزار می‌شده است. ایرانیان باستان، در آخرین روزِ گاهنبار پنجه، مقداری هیزم بر فراز بام خانه که بلندترین جای خانه بوده است، گرد می‌آوردند و در سپیده‌دم روز بعد روی بام خانه آتش روشن می‌کردند و طی آیینی به هنگام بازگشت، فروهر نیاکان درگذشته را بدرقه می‌کردند، زیرا به باورشان در چنین روزهایی فروهر آنان برای همراهی در جشن بازمی‌گشته‌اند. روشن‌کردنِ آتش بر پشت‌بام خانه‌ها یا تپه‌های مشرف بر شهر یا روستا اگرچه در برخی از مناطق شرقی و غربی و مرکزی کشور و برخی شهرستان‌ها و روستاها هنوز پابرجاست، اما در بسیاری از شهرهای بزرگ کشور فراموش شده؛ البته این امر با توجه به امکانات محدود مناطق مسکونی شهری طبیعی به نظر می‌رسد". این بخشی بود از گفت و گویی که با سرکار خانم مریم رئیس دانا از پایگاه خبری « شهرزاد نیوز» درباره جشن ملی چهارشنبه سوری داشتم. متن این گفتگو را در شهرزاد نیوز بخوانید.درباره چارشنبه سوری همچنین گفتگویی نیز با سرکار خانم میترا شجاعی از صدای « دویچه‌وله» داشتم که متن آن را می‌توانید در اینجا بخوانید. همچنین در گفتگویی دیگر با شهرزاد نیوز به برخی دیگر از آیین های نوروزی اشاره شد که متن این گفتگو را نیز در اینجا می توانید،بخوانید.

اسفندگان جشن آزادی زنان

آیین‌های جشن اسفندگان

جشن آزادی زنان

نگارش: شاهین سپنتا

یکی از جشن های کهن ایرانی که در سال های اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته جشن اسفندگان است. اما از آنجا که آگاهی های کاملی از این جشن کهن در منابع دست اول به جای نمانده است، پژوهشگران هر یک از چشم اندازی دلخواه به این جشن کهن توجه نشان داده و در معرفی آن می کوشند. ولی یکی از معتبرترین پژوهش هایی که در این مورد منتشر شده، نوشتار ارزشمند دکتر جلال خالقی مطلق با عنوان «مردگیران،جشن بهاری زنان» است که به بررسی دقیق آیین‌های کهن جشن اسفندگان بر بنیان کتاب های «آثارالباقیه» و «التّفهیم» ابوریحان بیرونی، «زین‌الأخبار» گردیزی، «شرف‌نامه» نظامی گنجوی و «شاهنامه» فردوسی می پردازد. بر بنیان پژوهش های دکتر جلال خالقی مطلق آیین‌های جشن اسفندگان را فهرست‌وار چنین می توان یاد کرد:

پیام جاودانه جشن سده در 10 بهمن ماه:

آتشِ جشن سَده، آتش مهر وطن است

                                                                                                             شاهین سپنتا

در زندگی ایرانیان و در آیین های ایرانی، از دیر باز تاکنون نمادها جایگاهی ویژه داشته و دارند. چنان که در آیین جهانی مهر و آیین زرتشت با نمادهای گوناگونی همچون شیر، خورشید، گل نیلوفر ، کمان، آتش، آتشدان، آب، آیینه، نور و روشنایی و .... بسیار رو به رو  می شویم. بی گمان هریک از این نمادهای زیبا و همیشه در دسترس، پیام های مینویی ژرف و نیکویی برای پیروان این آیین  ها داشته و دارند و آن ها را به شاهراه راستی و درستی و نیکویی ره می نماید. آتش،نماد مینویی اهورا مزدا یا نماد راستی:در آیین مهر و در پی آن آیین جهانی زرتشت، آتش یکی از آن نمادهای راهگشاست. در گات ها (سرودهای زرتشت ) آتش نماد راستی و فروغ اهورایی است؛ از این روی از آن با فرنام « آذر  اهورایی » یا « آذر راستی » نام برده می شود.