پاسخ فعالان میراث فرهنگی اصفهان به سخنان محمد تقی رهبر:

میراث فرهنگی را بهانه ای برای تسویه حساب‌های جناحی نکنیم

«حجت الاسلام محمدتقی رهبر»، نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی چند روز پیش در سخنانی درباره وضعیت نابسامان میراث فرهنگی اصفهان گفته بود: «طی سال‌های اخیر کار جدی برای میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اصفهان صورت نگرفته‌ است.» او این سخنان را در پاسخ به اظهارات رئیس جمهور بیان کرد که گفته بود: «سازمان میراث فرهنگی در زمان ریاست مشایی و بقایی به اندازه 60 سال کار انجام داده ‌است.» وی در ادامه از رئیس جمهور پرسیده بود: «اگر ممکن است کارهایی که انجام گرفته را به خصوص در اصفهان، نشان بدهند. این حجم کار کجا انجام شده ‌است؟» در پاسخ به سخنان محمد تقی رهبر، جمعی از فعالان میراث فرهنگی اصفهان نامه ای سرگشاده منتشر کردند. متن این نامه به شرح زیر است: 

« این روزها، از بین هزاران مشکل و نابسامانی موجود همچون بحران آب زاینده رود و لطمات جبران ناپذیر به کشاورزان منطقه شرق اصفهان، آلودگی هوا، تخریب روز افزون خاک، بیکاری فزاینده جوانان، رشد تورم، وضعیت نامساعد نشر کتاب و مطبوعات، و هزاران مشکلی که گریبان‌گیر مردم است و تاثیرات منفی بسیار جدی بر سلامت تن و روان مردم اصفهان دارند، «حجت الاسلام محمدتقی رهبر»، نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی پس از سخنان رئیس جمهور در حمایت از مدیران قبلی این سازمان، از خود واکنش نشان داده و زبان به انتقاد از این سازمان گشوده اند؛ هرچند که به نظر می رسد که این انتقادهای دیرهنگام، بیشتر جنبه سیاسی داشته و در راستای زیر سوال بردن عملکرد جریان موسوم به انحرافی در دولت، آن هم در آستانه انتخابات مجلس بیان می‌شود اما صرف نظر از انگیزه واقعی بیان این انتقادات لازم می‌دانیم نکاتی را یادآوری نماییم:

از حق و انصاف نباید گذشت که عملکرد ضعیف این سازمان در سال‌های گذشته به ویژه در دوران مدیریت بقایی و مشایی در خصوص حفظ، نگهداری و مرمت بناهای واجد ارزش، موجبات تخریب بسیاری از آن ها در سطح کشور و از جمله در اصفهان را فراهم آورده است. اما آیا به راستی اداره میراث فرهنگی استان اصفهان، با توجه به تعدد آثار تاریخی در جای جای این شهر و بودجه های اندک پیش بینی شده برای آن، به تنهایی قادر به حفاظت اصولی از این آثار می‌باشد؟ یا نیازمند همکاری و تعامل تمامی سازمان ها و ارگان های ذیصلاح، انجمن ها، نهادها، موسسات آموزشی و ... و حتی تک تک شهروندان اصفهانی است تا بتوان آثار تاریخی این شهر تاریخی را از گزند حوادث مصون داشت ؟

خوشبختانه پس از مدت‌ها نابسامانی و اعمال تغییرات مدیریتی فراوان در اداره میراث فرهنگی اصفهان که منجر به نارضایتی های فراوان از عملکرد آن شده بود، در دوسال گذشته جبران مافات گردید و بسیاری از انتظارات پیشین انجمن ها و دوستداران میراث فرهنگی اصفهان با ملاحظه حجم وسیع اقدامات صورت پذیرفته در این استان برآورده گشت؛ هرچند که معتقدیم هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب صدها فرسنگ فاصله داشتیم . طبیعی است که این نتایج حاصل تلاش بی وقفه مدیر پیشین اداره میراث فرهنگی و همکاران او در آن مدت کوتاه بوده است و نمی توان و نباید این نتایج را به حساب دولت یا جریانی خاص گذاشت. در اینجا به برخی از مهم ترین اقدامات انجام گرفته اشاره می کنیم:

1- کاوش های وسیع در تپه اشرف که منجر به طرح ایجاد سایت – موزه در این محل گردید، پس از سالها  که این تپه تاریخی به حال خود رها شده بود.

2- پیشبرد طرح عظیم مرمت و ساماندهی مسجد جامع عتیق و محوطه  اطراف آن برای ثبت در فهرست میراث جهانی.

3- برگرداندن بخش جدا شده باغ - موزه چهلستون به این مجموعه و ثبت در فهرست میراث جهانی.

4-  ثبت باغ فین کاشان در فهرست میراث جهانی.

5-نجات کارخانه ریسباف از تخریب به عنوان نمونه ای از معماری صنعتی اصفهان و در نظر گرفتن طرح موزه منطقه ای برای آن.

6- نزدیک به دوسال فعالیت مستمر جهت ثبت جهانی محور تاریخی – فرهنگی – طبیعی اصفهان با 399 بنای واجد ارزش به عنوان طویل ترین محور تاریخی – فرهنگی جهان که متاسفانه در اثر تغییر مدیریت به ثمر ننشست.

7- جلب مشارکت خصوصی جهت احیای خانه های تاریخی اصفهان.

8- مخالفت با بلندمرتبه سازی در حریم بسیاری از بناهای تاریخی از جمله آتشگاه اصفهان.

9- مخالفت با عبور خط شرقی- غربی مترو از زیر میدان نقش جهان.

10- مرمت بسیاری از بناهای در حال تخریب و ده‌ها مورد دیگر که در این یادداشت کوتاه 

مجال پرداختن به آنها نیست و متخصصان امر خود بر آن واقفند. 

البته در این موارد ذکر چند نکته ضروری است :

1-  به دلیل کوتاهی های صورت پذیرفته در گذشته و حجم گسترده کار مورد نیاز در این حوزه ، انجام کار اصولی در تمامی حوزه ها، در یک یا چند سال امکان پذیر نبوده و نیازمند صرف زمانی بیشتر می باشد تا دیگر خبر تخریب یک خانه تاریخی، ترک برداشتن یک پل، فرو ریختن بنایی تاریخی و ... دوستداران میراث فرهنگی را آزرده خاطر نسازد.

2- موفقیت این اقدامات در بسیاری از حوزه ها همانند مشخص شدن تکلیف وضعیت خانه های تاریخی در گرو فراهم بودن اعتبارات کافی و تعامل مناسب با مالکان مربوطه می باشد. اصفهان شهری با 1000 خانه تاریخی است، که مدیریت آن، به دلیل غیر قانونی بودن قادر به ارائه مجوز ساخت و ساز به مالکان بناهای تاریخی نیست ، و توانایی خرید 1000 خانه به ارزش تقریبی هریک 500 میلیون تومان یعنی 500 میلیارد تومان را ندارد و نمی تواند برای 1000 خانه سالیانه به طور متوسط به هریک 10 میلیون تومان بالغ بر 10 میلیارد تومان هزینه مرمت بپردازد .

3-  وضعیت گردشگری در استان اصفهان، تابعی از وضعیت ورود گردشگر خارجی به کشور و تمکن گردشگر داخلی برای سفر است که نیازمند ایجادبستر مناسب نظیر مناسبات خوب با کشورهای دیگر، و تامین امنیت سفر گردشگران خارجی، و بهبود وضعیت اقتصادی گردشگر داخلی می‌باشد. 

 4- در خصوص وضعیت صنایع دستی استان اصفهان، بی گمان اوضاع از وضعیت بناهای تاریخی وخیم تر است اما این وضعیت تنها در اصفهان حاکم نیست و ورود کالاهای بنجل چینی و هندی و پاکستانی به جای صادرات نفتی، تمامی بازارهای کشور را مختل نموده است و نه تنها به وضعیت صنایع دستی بلکه به سایر حوزه‌ها مثل صنایع نساجی، پوشاک، کفش، محصولات کشاورزی و سایر صنایع نیز آسیب جدی وارد کرده است.  قطعا در چنین شرایطی، اداره میراث فرهنگی اصفهان به تنهایی نمی تواند، مانع از ورود قانونی یا غیرقانونی این همه کالای وارداتی به شهر اصفهان شود و تنها متناسب با ظرفیت خود می تواند به جمع آوری اشیاء وارداتی از بازارهای اصلی میدان نقش جهان بپردازد؛ کاری که انجام شد و حتی بسیاری از فروشندگان را به گلایه واداشت.

نماینده محترم مجلس شورای اسلامی!

برای برون رفت از این بحران، آیا راهی جز این هست که ارگان ها و سازمان‌های ذیصلاح، سازمان‌های مردم نهاد و نمایندگان مجلس وارد عمل شده و با همفکری و هم‌اندیشی در ارائه راه حل مناسب و تامین اعتبارات لازم، این اداره را یاری رسانند؟ یا باید فضای مدیریتی استان را به میدانی جهت تسویه حساب‌های شخصی و گروهی تبدیل نمود و برای فرار از مسئولیت خویش بگوییم: «من مسئولان سازمان میراث فرهنگی در اصفهان را دو سه سالی است به دفترم راه نداده‌ام»

پایان کلام: مشکلات زیاد است، راه سخت است و دشوار؛ اما اصفهان پایتخت فرهنگ و تمدن ایران، دارای کارشناسانی است مستقل، متعهد و متخصص و ناظر بر عملکرد سازمان میراث فرهنگی که هر زمان تشخیص دهند، خود وارد عمل می شوند، لب به اعتراض می‌گشایند و راهکارهای کارشناسی خود را ارائه می دهند، البته اگر گوش شنوایی باشد. 

 اعتراض به عبور مترو از محور تاریخی چهارباغ و مجاورت سی و سه پل ، درخواست تعدیل برج جهان نما، مخالفت با مرمت غیر اصولی پل خواجو، مخالفت با بلندمرتبه سازی در حریم آثار تاریخی، اعتراض به فروش کالاهای وارداتی در بازارهای سنتی صنایع دستی، اعتراض مکرر به تخریب خانه‌های تاریخی و ... شاهدی بر این مدعاست. 

آقای رهبر!

 اصفهان دلخوش بود از کارهای مثبتی که نه حداقل به اندازه 50-60 سال گذشته ، بلکه به میزان دو دهه گذشته در حوزه میراث فرهنگی در حال انجام بود ولی این دلخوشی چندان تداوم نیافت و تلاش‌های شما نتیجه داد و سرانجام مدیریت میراث فرهنگی اصفهان تغییر نمود اما با سوء مدیریت فعلی، بسیاری از پروژه‌ها متوقف شد، نیروی انسانی دلسرد و سرخورده شد، جذب اعتبارات متوقف شد، میلیاردها تومان بدهی برجای ماند و همان تخریب ها که شما نیز منتقد آن هستید با شدت بیشتر ادامه یافت.»