نویافته های غارنوردان اصفهانی درغارچاه سنگریز قمشلو

چهار نفر از هموندان گروه غارشناسی و غارنوردی استان اصفهان (مریم حاج صباغ، مهرداد حاجی هاشمی، مهدی ابراهیمیان و  محسن عسکری) به تازگی موفق به فرود در غارچاه « سنگریز » در منطقه حفاظت شده قمشلو اصفهان شدند. اما متاسفانه در ژرفنای غارچاه با بازمانده پیکر شماری از جانوران روبرو شدند که گویا به دلیل بی توجهی محیط بانان و محصور نکردن اطراف غارچاه به درون آن سقوط کرده اند و جان باخته اند. این گروه غارنوردی گزارشی مهم از فرود و یافته های خود را برای انتشار به « ایران نامه » سپرده اند که ضمن سپاس از آقای مهرداد حاجی هاشمی و همه تلاشگران این گروه، برای آگاهی علاقه مندان منتشر می شود:

از پلیس راه اصفهان - قم که وارد جاده دهق - علویجه شوید، پس از پشت سر گذاشتن 27 کیلومتر به جاده ای خاکی می رسید که اختصاص به مخابرات دارد و پس از 2 کیلومتر گذر در این جاده به غار سنگریز ( غار علویجه ) در کوهی که به همین نام مشهور است، خواهید رسید.

این غار از جمله غارهای زیبای آهکی است که دارای استالاگتیت ( چکنده ) و استالاگمیت ( چکیده ) های فراوانی است که شوربختانه به دست ناآگاهان تخریب و از زیبایی های آن کاسته شده است.

در حدود 400 متری شمال دهانه این غار و درست در پشت همین کوه غارچاهی وجود دارد که تاکنون هیچ گونه گزارشی از آن منتشر نشده است. دهانه غارچاه در سطح زمین قرار گرفته و هیچ عوارض طبیعی همچون سنگ یا درخت جهت ایجاد کارگاهی امن برای فرود و صعود در نزدیکی آن موجود نمی باشد.

                    ارتفاع دهانه غار چاه از سطح دریا 1840 متر با مختصات جغرافیایی (N 33 3' 11.8") و (E 51 13' 19.4") می باشد و ژرفای چاه 25 متر از سطح زمین مجاور است و دهانه ای حدود 5 متر دارد. شکل ظاهر آن قنات گونه و چاهی کاملا خطرناک و ریزشی می باشد و چنانچه در هنگام فرود دقت لازم به عمل نیاید باعث ایجاد خطرات ناگواری خواهد شد.

این غارچاه مربوط به دوران سوم زمین شناسی ( کرتاسه ) است که بر اثر نفوذ آب در سنگ های آهکی و ماسه سنگ ها ایجاد شده که به اصطلاح « Sinkhole   » نامیده می شود.

برای پیمایش این چاه باید از وضعیت هوا مطلع شد، زیرا چاه مذکور در میان کوه های اطراف محاصره شده و تمام آب های ناشی از بارندگی منطقه به درون آن سرازیر می شود.

این گروه، پس از 25 متر فرود با استفاده از ابزار و وسایل فنی غار نوردی به کف چاه رسیده و با بوی زننده ناشی از لاشه حیواناتی مانند بز کوهی، کل، قوچ ومیش و . . . مواجه شد که چنانچه از شواهد پیداست به علت نبود حصاردور دهانه چاه مورد نظر  حیوانات به دلایل گوناگون به درون آن سقوط کرده اند. پس می توان به دلیل بی توجهی مسولان حیات وحش قمشلو غار چاه سنگریز را گورستان حیات وحش قمشلو نامید.

چاه سنگریز مانند قیفی است که پایین آن تنگ تر شده و به دو دهلیز تقسیم می شود. یکی از دهلیزها پس از 20 متر طول به چاهکی دو متری منتهی شده که در آنجا به تابلو زرد رنگ پناهگاه حیات وحش قمشلو برخوردیم که درون چاه سقوط کرده است.

دهلیز دیگر را پس از عبور از تنگ راهی به صورت سینه خیز به طول 15 متر ادامه دادیم که به تالار کوچکی منتهی شد.

لازم به یاد آوری است که به دلیل ریزشی بودن چاه مذکوربا هر بارندگی مقدار زیادی سنگ ، خاک و زباله های منطقه درون چاه سرازیر می شود  بنا بر این چنانجه کف این چاه لایه برداری شود تعداد زیادی اجساد حیوانات گوناگون به دست خواهد آمد که البته بعید به نظر می رسد همه این حیوانات قبل از سقوط به درون غار مرده باشند و فقط کالبد بی جان آن ها به همراه آب شستگی در غار افتاده باشد.

پس اگر این حیوانات پیش از سقوط زنده بوده اند، تعجب اینجاست که چرا از چنین کشتار بی رحمانه ای آن هم در این منطقه حفاظت شده پیشگیری نمی شود درحالی که تنها با نصب حصار فنسی و با کمترین هزینه می شد از این کشتار بی رحمانه جلوگیری نمود. 

                                   پناهگاه یا گورستان حیات وحش قمشلو ؟!

                           عکس ها از: مهرداد حاجی هاشمی و محسن عسکری

افزوده ویراستار:  

منطقه حفاظت شده قمشلو با مساحت 86 هزار هکتار در 25  کیلومتری شمال غربی شهر اصفهان و در 15 کیلومتری شمال شهر تیران قرار دارد. این منطقه آب و هوایی معتدل و زمستان هایی سرد دارد و از زیستگاه های مهم قوچ و میش به شمار می رود. از دیگر پستانداران منطقه قمشلو می توان از پلنگ، روباه، آهو، خرگوش، کفتار و شغال نام برد. مار های سمی و غیر سمی، لاک پشت، عقاب، شاهین، فاخته، کبوتر، سبزه قبا، جغد و شانه به سر نیز در این زیستگاه زندگی می کنند. انواع بوته ها و درختچه ها ی انجیر و بادام وحشی نیز بخشی از پوشش گیاهی متنوع این منطقه هستند .

در قمشلو  قلعه ای تاریخی نیز بازمانده از دوران قاجار وجود دارد که به عنوان شکارگاه « ظل السلطان » پسر ناصرالدین شاه قاجار و حاکم اصفهان مورد استفاده بوده است. این قلعه زیبا در زمینی به مساحت 9000 مترمربع دربرگیرنده چند نشیمنگاه، حیاط خلوت، اصطبل، انبار، پاسگاه، اتاق خدمتکاران و حمام می باشد. قلعه قمشلو که ارزش تاریخی و معماری دارد طی سال های گذشته مورد بی توجهی مسئولان سازمان میراث فرهنگی و سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته و اگرچه اخیرا اقدامات ترمیمی محدودی در آنجا انجام شده اما در صورت مرمت کامل و نگهداری دقیق، ضمن حفظ ارزش های تاریخی و فرهنگی می تواند به عنوان محل مناسبی برای استفاده گردشگران و دوستداران محیط زیست به کار آید.

قلعه قمشلو

بازدید اعضای انجمن حمایت از حیوانات اصفهان در تابستان 1381 از منطقه قمشلو

عکس: شاهین سپنتا