کشف یک دژ ساسانی در اصفهان


گووارت دژ، بازمانده از دوران ساسانی در اسپهان شناسایی شد

مهرناز شهباز

 

دژ تاریخی گووارت بازمانده از دوره ساسانی، پس از گزارش مردم گورت و بازدید باستان شناسان سازمان میراث فرهنگی در خاور اسپهان شناسایی شد.

این دژ با دیرینگی بیش از 1600 سال، بازگوکننده بخشی از گذشته پیش از اسلام شهر تاریخی اسپهان است که در کوهی به همین نام در نیمروز شهر گورت یافت شده است .

گووارت دژ از سنگ، ملات گچ و ساروج ساخته شده و بخش هایی از آن دست نخورده است. این دژ دارای 15 اتاق، آب انبار، تالار، برج نگهبانی و پلکان دسترسی است که در زمان ساسانیان کاربری ارتشی داشته و از آنجا کار پاسداری از شهر انجام می شده است.

 


 از دیدگاه باستان شناسان، "گوورات دژ" با "شاه دژ" هماهنگی و همکاری داشته اند که یکی در نیمروز و دیگری در خاور اسپهان، پاسگاه شهر بوده اند.

برای پی بردن به زمان راستین ساخت دژ و دیگر کاربردهای آن و همچنین درج در فهرست یادمان های ملی، باید کاوش های باستان شناسی بیشتری در این دژ انجام شود.

اکنون با دو دیدگاه درباره گووارت دژ روبرو هستیم. دیدگاه نخست که کارشناسان سازمان میراث فرهنگی بر آن باور دارند و بر آن پایه این دژ بازمانده از دوران ساسانی است و دیدگاه دوم که برخی پژوهشگران بر آن باور دارند و این دژ را بازمانده از سده های نخستین دوران اسلامی می دانند.   

گرچه دیرینگی شهر کهن اسپهان به سپیده دم تاریخ بازمی گردد، چون کاوش های زیادی در اسپهان انجام نشده، هنوز سازه های کهن چندانی از اسپهان پیش از اسلام یافت نشده است.


گوارت_دژ_3_.jpg (640×480)

 آتشگاه اسپهان، سرستون های ساسانی، بازمانده آتشکده ساسانی در مسجد عتیق و دژ سارویه از انگشت شمار بازمانده های تاریخی پیش از اسلام اسپهان است.  از این روی یافت شدن گووارت دژ در آینده بررسی های باستان شناسی اسپهان جایگاهی برجسته خواهد داشت.

گزارش های نیز در دست است که بر فراز کوه نیروی هسته ای اسپهان نیز دژی کهن تر از گووارت دژ بازمانده از دوران ساسانی هست که به شوند پاسداری از پایگاه هسته اسپهان کار کاوش و بررسی های باستان شناسی چندانی در آنجا انجام نشده است.

پیش تر نیز کاوش های در تپه اشرف اسپهان در نزدیکی پل تاریخی شهرستان انجام شد که درپی آن یادمان هایی از دوران پیش از اسلام  در آنجا به دست آمد. در تپه اشرف یادمان هایی بازمانده از پنج دوره تاریخی اشکانی، ساسانی، دوره جابجایی ساسانی به اسلامی، سده چهارم و پنج هجری، و سده 12 هجری یافت شده است.

اِسپَهان شهری باستانی- گردشگری در میانه ایران است. بیشتر نویسندگان بر این باورند که چون این شهر پیش از اسلام، به ویژه در دوران ساسانیان، پایگاه گردآمدن سپاه بود و سپاهیان از دیگر جاها مانند بختیاری، فارس، خوزستان، سیستان و... در اینجا گرد آمده و به سوی نبردگاه می رفتند، اینجا را «اسپهان» گفته اند، سپس این واژه تازی شده و به گونه «اصفهان» درآمده‌ است.

این شهرنام‌های کهن‌تری هم دارد همچون گابیان، گابیه، گی (جی)، گبی، و گابا که از دیدگاه دکتر علیرضا جعفری زند باستان شناس و نویسنده " اسپهان پیش از اسلام" نام روستای گورت نیز همریشه با گابه و گاوه می باشد.

منبع: هفته نامه امرداد